Relacja ks. Szczepana Trochty SDB o salezjanach w KL Dachau przesłana po wyzwoleniu obozu do ks. Piotra Ricardone SDB Przełożonego Generalnego Towarzystwa Salezjańskiego
Słowa kluczowe:
salezjanie, kard. Szczepan Trochta SDB, ks. Piotr Ricardone SDB, Konzentrationslager Dachau, męczennicy
Abstrakt
Artykuł prezentuje list ks. Szczepana Trochty, dyrektora domu salezjańskiego w Pradze, do Przełożonego Generalnego salezjanów ks. Piotra Ricardone w Turynie, wysłany po wyzwoleniu z KL Dachau. Ksiądz Trochta relacjonuje w nim swój trzyletni pobyt w niemieckich obozach zagłady, informuje przełożonego o losie innych salezjanów, którzy więzieni byli w KL Dachau. Ksiądz Szczepan Trochta w 1947 roku został mianowany biskupem litomierzyckim. W 1951 roku został przez władze komunistyczne internowany, a w 1953 roku skazany na 25 lat więzienia. W 1960 zwolniono go w wyniku amnestii. 24.IV.1969 roku został mianowany przez papieża Pawła VI kardynałem in pectore. Nominacja została ujawniona przez Stolicę Apostolską 5 marca 1973 roku.
Bibliografia
Archivio Salesiano Centrale (Centralne Archiwum Salezjańskie w Rzymie), ASC B741: Trochta documenti.
Archivio Salesiano Centrale (Centralne Archiwum Salezjańskie w Rzymie), ACS, B655/1: Pietro Tirone sac. (1875-1962), Documentazione personale.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Krakowskiej, ASIK, bez sygn. Kuzak, Zygmunt. 1967. Wspomnienie o śp. Księdzu Władysławie Bartoniu, mps, 1-5. Kraków.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej, ASIP, bez sygn. t. Listy pośmiertne salezjanów polskich: Rzymkowski, Kazimierz. 1989. Wspomnienie pośmiertne o śp. Koad. Władysławie Malinie, mps, s. 1-2. Sokołów Podlaski.
Cuhra, Jaroslav. 2004. Represje wobec duchownych i wiernych na ziemiach cze-skich w latach 1948-1962. W: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześci-jańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, red. Jerzy Myszor i Adam Dziurok, 48-61, Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Cywiński, Bogdan. 1990. Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła ka-tolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej, t. II: „… i was prześladować będą”. Lublin: Wydawnictwo KUL. Rzym: Fundacja Jana Pawła II Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej.
Domagała, Jan [wł. Jacewicz Wiktor]. 1957. Ci, którzy przeszli przez Dachau (Du-chowni w Dachau). Warszawa: PAX.
Gawlina, Józef. 2004. Wspomnienia, wstęp abp Szczepan Wesoły, opracował i przypisami opatrzył Jerzy Myszor. Katowice: Wydawnictwo Świętego Jacka.
IPN. 2013. Informacja ze śledztwa w sprawie zamordowania w latach 1939-1945 w tzw. zakładzie eutanazji w Hartheim koło Linzu (Republika Austrii) nieustalonej licz-by obywateli polskich. Dostęp: 12.11.2013. http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/poszukiwani-swiadkowie-i-informacja-ze-sledztwa-w-sprawie-zamordowania-w-latach/.
Jacewicz, Wiktor i Jan Woś. 1981. Martyrologium polskiego duchowieństwa rzym-skokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, zeszyt V: Zakony i zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Jacewicz, Wiktor. 1947. Anioł obozu! Pokłosie Salezjańskie, 6-7, 203-205.
Jacewicz, Wiktor. 1983. Przemówienie wygłoszone na pogrzebie ks. Józefa Padur-ka. Biuletyn Informacyjny dla Księży b. Więźniów Obozu Koncentracyjnego w Da-chau, 10, 24-28.
Korszyński, Franciszek. 1985. Jasne promienie w Dachau. Poznań-Warszawa: Pal-lottinum.
Krawiec, Jan. 2007. Jak Dante za życia przeszedłem przez piekło. Ks. Zygmunt Kuzak SDB – kapłan niezłomny. Opracowanie biograficzne. Kraków: Wydawnictwo Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.
Kučera, Jiři. 2006. Vyznavač a mučednik Štěpán Trochta. Praha: Portál s.r.o
Novosad, Jaroslav. 2001. Štěpán Trochta Svědek „T”. Praha: Portál s.r.o
Novosad, Jaroslav. 2005. Štěpán Trochta Všedni den „T”. Studie slov a činu Štěpána kardinála Trochty. Francova Lhota: FRANCOVKA o.p.s.
Świda, Andrzej. 1982. Kleryk Józef Holecki. W: Chrześcijanie, t. 7, red. Bohdan Bejze, 572-592. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Wąsowicz, Jarosław. 2005. Akt oddania się w opiekę św. Józefowi kaliskiemu ka-płanów więźniów KZ Dachau. Kaliskie Studia Teologiczne, 4, 131-142.
Wąsowicz, Jarosław. 2009. Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim w okresie oku-pacji niemieckiej 1939-1945. W: Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim. Studia i materiały źródłowe, red. Jarosław Wąsowicz, 124-125. Piła: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski.
Wąsowicz, Jarosław. 2011. Sługa Boży ks. Franciszek Miśka SDB (1898-1942). Życie i męczeństwo. Piła: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski.
Wąsowicz, Jarosław. 2012. Woś Jan (1899-1973), salezjanin kapłan, wychowawca, nauczyciel. W: Słownik biograficzny nauczycieli Wielkopolski Wschodniej, t. 1, red. Piotr Gołdyn, 277-279. Konin: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie.
Wąsowicz, Jarosław. 2015. Udział kardynała Szczepana Trochty SDB w uroczysto-ściach dziękczynnych za 25. rocznicę wyzwolenia KL Dachau w sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Polonia Maior Orientalis. Studia z dziejów Wielkopolski Wschod-niej, 2, 135-144.
Wielgoß, Johannes. 1996. P. Karl Schmidt (1904-1968). Sechs Jahre priesterliche Existenz in nationalsozialisticher Schutzhaft. Archiv für Mittelrheinische Kirchenge-schichte, 48, 227-238.
Wilk, Stanisław. 1995. Jacewicz Wiktor, pseud. Domagała Jan (1909-1985), sale-zjanin historyk Kościoła. W: Słownik Polskich Teologów Katolickich 1981-1993, red. Józef Mandziuk, 224-225. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
Wirth. Morand. 2009, Ksiądz Bosko i Rodzina Salezjańska dzieje i nowe wyzwania (1815-2000), tłum. Tadeusz Jania. Kraków: Wydawnictwo Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.
Zimniak, Stanisław. 1990. Don Pietro Tirone superiore dell’ispettoria austro-ungarica (1911-1919). Ricerche Storiche Salesiane, 2, 295-346.
Archivio Salesiano Centrale (Centralne Archiwum Salezjańskie w Rzymie), ACS, B655/1: Pietro Tirone sac. (1875-1962), Documentazione personale.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Krakowskiej, ASIK, bez sygn. Kuzak, Zygmunt. 1967. Wspomnienie o śp. Księdzu Władysławie Bartoniu, mps, 1-5. Kraków.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej, ASIP, bez sygn. t. Listy pośmiertne salezjanów polskich: Rzymkowski, Kazimierz. 1989. Wspomnienie pośmiertne o śp. Koad. Władysławie Malinie, mps, s. 1-2. Sokołów Podlaski.
Cuhra, Jaroslav. 2004. Represje wobec duchownych i wiernych na ziemiach cze-skich w latach 1948-1962. W: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześci-jańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, red. Jerzy Myszor i Adam Dziurok, 48-61, Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Cywiński, Bogdan. 1990. Ogniem próbowane. Z dziejów najnowszych Kościoła ka-tolickiego w Europie Środkowo-Wschodniej, t. II: „… i was prześladować będą”. Lublin: Wydawnictwo KUL. Rzym: Fundacja Jana Pawła II Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej.
Domagała, Jan [wł. Jacewicz Wiktor]. 1957. Ci, którzy przeszli przez Dachau (Du-chowni w Dachau). Warszawa: PAX.
Gawlina, Józef. 2004. Wspomnienia, wstęp abp Szczepan Wesoły, opracował i przypisami opatrzył Jerzy Myszor. Katowice: Wydawnictwo Świętego Jacka.
IPN. 2013. Informacja ze śledztwa w sprawie zamordowania w latach 1939-1945 w tzw. zakładzie eutanazji w Hartheim koło Linzu (Republika Austrii) nieustalonej licz-by obywateli polskich. Dostęp: 12.11.2013. http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/poszukiwani-swiadkowie-i-informacja-ze-sledztwa-w-sprawie-zamordowania-w-latach/.
Jacewicz, Wiktor i Jan Woś. 1981. Martyrologium polskiego duchowieństwa rzym-skokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, zeszyt V: Zakony i zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Jacewicz, Wiktor. 1947. Anioł obozu! Pokłosie Salezjańskie, 6-7, 203-205.
Jacewicz, Wiktor. 1983. Przemówienie wygłoszone na pogrzebie ks. Józefa Padur-ka. Biuletyn Informacyjny dla Księży b. Więźniów Obozu Koncentracyjnego w Da-chau, 10, 24-28.
Korszyński, Franciszek. 1985. Jasne promienie w Dachau. Poznań-Warszawa: Pal-lottinum.
Krawiec, Jan. 2007. Jak Dante za życia przeszedłem przez piekło. Ks. Zygmunt Kuzak SDB – kapłan niezłomny. Opracowanie biograficzne. Kraków: Wydawnictwo Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.
Kučera, Jiři. 2006. Vyznavač a mučednik Štěpán Trochta. Praha: Portál s.r.o
Novosad, Jaroslav. 2001. Štěpán Trochta Svědek „T”. Praha: Portál s.r.o
Novosad, Jaroslav. 2005. Štěpán Trochta Všedni den „T”. Studie slov a činu Štěpána kardinála Trochty. Francova Lhota: FRANCOVKA o.p.s.
Świda, Andrzej. 1982. Kleryk Józef Holecki. W: Chrześcijanie, t. 7, red. Bohdan Bejze, 572-592. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Wąsowicz, Jarosław. 2005. Akt oddania się w opiekę św. Józefowi kaliskiemu ka-płanów więźniów KZ Dachau. Kaliskie Studia Teologiczne, 4, 131-142.
Wąsowicz, Jarosław. 2009. Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim w okresie oku-pacji niemieckiej 1939-1945. W: Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim. Studia i materiały źródłowe, red. Jarosław Wąsowicz, 124-125. Piła: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski.
Wąsowicz, Jarosław. 2011. Sługa Boży ks. Franciszek Miśka SDB (1898-1942). Życie i męczeństwo. Piła: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski.
Wąsowicz, Jarosław. 2012. Woś Jan (1899-1973), salezjanin kapłan, wychowawca, nauczyciel. W: Słownik biograficzny nauczycieli Wielkopolski Wschodniej, t. 1, red. Piotr Gołdyn, 277-279. Konin: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie.
Wąsowicz, Jarosław. 2015. Udział kardynała Szczepana Trochty SDB w uroczysto-ściach dziękczynnych za 25. rocznicę wyzwolenia KL Dachau w sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. Polonia Maior Orientalis. Studia z dziejów Wielkopolski Wschod-niej, 2, 135-144.
Wielgoß, Johannes. 1996. P. Karl Schmidt (1904-1968). Sechs Jahre priesterliche Existenz in nationalsozialisticher Schutzhaft. Archiv für Mittelrheinische Kirchenge-schichte, 48, 227-238.
Wilk, Stanisław. 1995. Jacewicz Wiktor, pseud. Domagała Jan (1909-1985), sale-zjanin historyk Kościoła. W: Słownik Polskich Teologów Katolickich 1981-1993, red. Józef Mandziuk, 224-225. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
Wirth. Morand. 2009, Ksiądz Bosko i Rodzina Salezjańska dzieje i nowe wyzwania (1815-2000), tłum. Tadeusz Jania. Kraków: Wydawnictwo Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.
Zimniak, Stanisław. 1990. Don Pietro Tirone superiore dell’ispettoria austro-ungarica (1911-1919). Ricerche Storiche Salesiane, 2, 295-346.
Opublikowane
2017-03-31
Dział
Z problematyki historycznej
