Arcybiskup Antoni Baraniak jako członek Episkopatu Polski, cz. II (1967-1977)

  • Rafał Maciej Łatka Biuro Badań Historycznych, Instytut Pamięci Narodowej
Słowa kluczowe: Antoni Baraniak, Episkopat Polski, Rada Główna, prymas Stefan Wyszyński, władze

Abstrakt

Poniższy artykuł opisuje rolę abp. Antoniego Baraniaka w Episkopacie Polski w ostatniej dekadzie życia metropolity poznańskiego. Jest kontynuacją analizy opublikowanej w 2019 r. na łamach „Seminare”. Mimo upływu wielu lat od śmierci niezłomnego biskupa nie doczekał się on swojej pełnej biografii. Tekst ma wypełnić ten brak w zakresie aktywności wśród polskich biskupów w latach 1967-1977. Metropolita poznański dał się poznać jako wybitna postać w pracach na forum Komisji/Rady Głównej oraz Konferencji Plenarnej Episkopatu. Cieszył się pełnym zaufaniem innych hierarchów i kard. Stefana Wyszyńskiego, którego był jednym z najważniejszych współpracowników. Z Prymasem Tysiąclecia łączyła go wizja działalności Kościoła w realiach komunistycznej dyktatury oraz zdecydowane podejście do polityki wyznaniowej władz PRL. Było to szczególnie widoczne w latach siedemdziesiątych, gdy obaj hierarchowie nie dali się nabrać na złudne deklaracje ekipy partyjnej Edwarda Gierka.

Bibliografia

Źródła

Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, Sekretariat Prymasa Polski:

AAW SPP 04/22, Komisja Główna Episkopatu Polski 1967.

AAW SPP 04/23, Komisja Główna Episkopatu Polski 1968.

AAW SPP 04/24, Komisja Główna Episkopatu Polski 1969.

AAW SPP 04/25, Rada Główna Episkopatu Polski 1970.

AAW SPP 04/26, Rada Główna Episkopatu Polski 1971.

AAW SPP 04/27, Rada Główna Episkopatu Polski 1972.

AAW SPP 04/28, Rada Główna Episkopatu Polski 1973.

AAW SPP 04/30, Rada Główna Episkopatu Polski 1975.

AAW SPP 04/32, Rada Główna Episkopatu Polski 1977.

AAW SPP 04/232, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 VI 1967.

AAW SPP 04/250, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 3-4 IX 1970.

AAW SPP 04/266, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 VI 1973.

AAW SPP 04/279, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 19-20 XI 1975.

AAW SPP 04/280, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 18-19 II 1976.

AAW SPP 04/292, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 15-16 VI 1977.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

AIPN 0445/70, Opracowania kościelne i materiały duszpasterskie dotyczące różnych zagadnień.

AIPN 01283/578, Almanach biskupów Kościoła Rzymskokatolickiego 1968 r.

Archiwum Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski:

ASKEP 013100.

Opracowania

Białecki, Konrad i Rafał Łatka. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak. Biuletyn IPN, 11, 128-136.

Białecki, Konrad et al. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977. Poznań-Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.

Dudek, Antoni. 1999. Lawirowanie. Ekipa Gierka wobec Kościoła katolickiego 1971-1978. Więź, 7, 125-152,

Eisler, Jerzy 2000. Hierarchowie Kościoła katolickiego wobec kryzysów politycznych 1956, 1968, 1970. W: Społeczeństwo, państwo, Kościół (1945-2000). Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej. Szczecin 15-16 VI 2000 r., red. Arkadiusz Kawecki, Krzysztof Kowalczyk i Atur Kubaj, 6-42. Szczecin: Wydawnictwo Zachodniopomorskie.

Grajewski, Andrzej. 2009. Kardynałowie Stefan Wyszyński i Agostino Casaroli – dwie osobowości i dwie koncepcje polityki wschodniej Watykanu. Studia Prymasowskie, 3, 51-80.

Gryz, Ryszard. 2007. Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980. Kielce: Akademia Świętokrzyska.

Jędraszewski, Marek. 2009a. Działania aparatu bezpieczeństwa skierowane przeciwko arcybiskupowi Antoniemu Baraniakowi. W: Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956-1970, red. Konrad Białecki, 27-53. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej.

Jędraszewski, Marek. 2009b. Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek. Poznań: Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Bonami.

Kosiński, Stanisław. 1982. Arcybiskup Antoni Baraniak metropolita poznański (1904-1977). W: Chrześcijanie, t. 7, red. Bohdan Bejze, 231-290. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.

Łatka, Rafał. 2019. Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.

Łatka, Rafał. 2018. Prymas Wyszyński wobec rzeczywistości politycznej doby Władysława Gomułki. W: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956-1972, red. Michał Siedziako, Zbigniew Stanuch i Grzegorz Wejman, 47-65. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej.

Raina, Peter. 2001a. Arcybiskup Dąbrowski – rozmowy watykańskie. Warszawa: PAX.

Raina, Peter. 2001b. Cele polityki władz PRL wobec Watykanu. Warszawa: PAX.

Przykucki, Marian. 2006. Arcybiskup Antoni Baraniak. Bohater Kościoła i Ojczyzny w 25. rocznicę śmierci. W: „Beati pacifici”. Listy, wspomnienia, pierwszego metropolity szczecińsko-kamieńskiego, red. Maria Frankel i Bogdan Twardochleb, 219-235. Szczecin: Wydawnictwo „Dokument”.

Skibiński, Paweł. 2013. Cele polityki władz komunistycznych w Polsce wobec Stolicy Apostolskiej do roku 1978. Glaukopis, 33, 333-346.

Stępień, Marek. 2014. Pozycja prawna Konferencji Episkopatu Polski. Studium prawno-historyczne. Łomża: Wydawnictwo Spes.

Wąsowicz, Jarosław. 2008. Arcybiskup Antoni Baraniak SDB. Wspomnienie w 50. rocznicę objęcia rządów w metropolii poznańskiej. Kronika Wielkopolski, 1, 15-34.

Wojcieszyk, Elżbieta. 2016. Najtrudniejszy przeciwnik. O Arcybiskupie Antonim Baraniaku (1904-1977). Kronika Miasta Poznania, 1, 188-198.

W służbie Kościoła poznańskiego. Księga pamiątkowa na 70-lecie urodzin arcybiskupa metropolity dr. Antoniego Baraniaka, red. Ludwik Bielarzewski. 1974. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.

Żaryn, Jan. 2006. Dzieje Konferencji Episkopatu Polski w zarysie (1919-1945-1989-2000). W: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, oprac. Jan Żaryn, 9-32. Warszawa-Poznań: Pallottinum.

Opublikowane
2020-05-06
Dział
Z problematyki historycznej