Znak Jonasza. Refleksja nad aktualnością kontrowersyjnego proroka

Abstrakt

Księga Jonasza porusza ważny w środowisku judaistycznym problem prawa również pogan do nadziei zbawienia, jakim cieszą się Żydzi. Protagonistą historii ilustrującej ten ciągle aktualny problem jest prorok imieniem Jonasz, którego Bóg obarczył misją głoszenia Niniwitom konieczności nawrócenia jako warunku ocalenia. Próba Jonasza uchylenia się od tej misji – nie wierzył, by Niniwici wzięli sobie do serca jego apel – się nie powiodła. Ponieważ miasto się nawróciło, a Jonasz miał to za złe Bogu, że historia toczy się nie po jego myśli, Bóg posłużył się krzewem rycynusu, aby przekonać niesfornego proroka, że Jego intencją jest, aby grzesznik – czy Żyd, czy poganin – się nawrócił i żył. Historia Jonasza, właściwie nowela o wydźwięku satyrycznym, piętnuje ciasnotę myślenia współczesnych autorowi rodaków, którzy – być może pod wpływem reformy Ezdrasza-Nehemiasza – wyznawali rygorystyczny separatyzm Judejczyków i pogan. Problem był aktualny i w czasach Chrystusa, skoro w swojej polemice z faryzeuszami przywołał On postać Jonasza. Pierwotny Kościół odczytywał tę księgę już w świetle zmartwychwstania Jezusa, podczas gdy wyznawcy judaizmu nie chcieli jej uznać jako dowodu boskiej i mesjańskiej Jego misji. W świetle wypowiedzi Jezusa Księga Jonasza jest wezwaniem do kierowania się przesłankami wiary zawartymi w historii zbawienia, do osobistego nawrócenia nie tylko od grzechów, ale i od ciasnoty myślenia, wreszcie, że ocalenie/zbawienie może zapewnić dopiero uznanie Go jako Zbawiciela, czego rękojmią jest „znak Jonasza” czyli Misterium Paschalne.