Rezyliencja w wybranych kontekstach pedagogiki społecznej
Abstrakt
Artykuł jest rezultatem tworzenia projektów służących społeczno-kulturalnej aktywizacji i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w Dziennym Domu Pomocy w Lokalnym Centrum Wsparcia w Gdańsku. Wśród działań wyróżniono zajęcia oparte na biografii narracyjnej – to opowieści o życiu są opowiadaniami o kluczowych momentach egzystencjalnych ze szczególnym uwzględnieniem pojawiających się sił do życia, przezwyciężania sytuacji krytycznych, ale i o doświadczaniu ich braku. Tym samym narratorzy budują krytyczną refleksję o czerpaniu zdolności do regeneracji oraz o źródłach rezyliencji, potencjale i sposobach wykorzystania w polu edukacji osób dorosłych.
Poniższy artykuł jest jedynie próbą refleksji nad możliwymi działaniami pedagogiki społecznej, w której dostrzeżono problematykę resilience w odniesieniu do edukacji dorosłych i nie zawiera, ze względu na obszerność treści, analiz wysłuchanych opowieści.
Bibliografia
Bachtin, Michaił. 1978. Formy czasu i chronotopu w powieści. Nowy wyraz, 11, 74.
Borucka, Anna i Agnieszka Pisarska. 2008. Koncepcja resilience – czyli jak można pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka. W: Nowe wyzwania w wychowaniu i profilaktyce. Materiały konferencyjne, 1-17. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Borucka, Anna i Krzysztof Ostaszewski. 2008. Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2 (12), 587-597.
Charon, Rita. 2006. Narrative medicine: Honoring the stories of illness. Oxford: Oxford University Press.
Cierpiałkowska, Lidia i Helena Sęk. 2006. Zdrowie i zaburzenia z perspektywy rozwojowej i procesualnej. Próba integracji podejścia salutogenetycznego i patogenetycznego. W: Psychologia zdrowia: teoria metodologia i empiria, red. Tomasz Pasikowski i Helena Sęk, 21-39. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Bogucki.
Cyrulnik, Boris. 2015. Opiekunowie i procesy rezyliencji. Studia Poradoznawcze / Journal of Cousellogy, 4, 121-130.
Demetrio, Duccio. 2000. Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. Anna Skolimowska. Kraków: Impuls.
Dominicè, Pierre. 2006. Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w biografii dorosłych, tłum. Monika Kopytowska. Łódź: Wydawnictwo WSHE.
Giddens, Anthony. 2010. Nowoczesność i tożsamość, tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: PWN.
Heszen, Irena i Helena Sęk. 2007. Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: PWN.
Jung, Carl Gustaw. 1976. Archetypy i symbole, tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Czytelnik.
Jung, Carl Gustaw. 1995. Psychologia a religia, tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR – Wydawnictwo WROTA.
Jung, Carl Gustaw. 1998. Symbole przemiany, tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo WROTA.
Junik, Wioletta J. 2011. Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne. W: Resilience: teoria, badania, praktyka, red. Wioletta Junik, 53-58. Warszawa: PARPAMEDIA.
Kleinman, Arthur. 1988. The illness narratives: Suffering, healing, and the human condition. New York: Basic Books.
Luthar, Suniya S. i Dante Cicchetti. 2000. The construct of resilience: Implication for intervention and social policies. Development and Psychopathology, 12, 857-885.
Mendel, Maria. 2002. Animacja współpracy środowiskowej. W: Animacja współpracy środowiskowej, red. Maria Mendel, 17-25. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mendel, Maria. 2006. Kategoria miejsca w pedagogice. W: Pedagogika miejsca, red. Maria Mendel, 21-37. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP.
Mendel, Maria. 2007. Społeczeństwo i rytuał. Heterotopia bezdomności. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Miś, Lucjan i Katarzyna Ornacka. 2016. Dziecięcy zwrot w socjologii i polityce społecznej. Przegląd Socjologiczny, 65 (2), 36-56.
Ogińska-Bulik, Nina i Zygfryd Jurczyński. 2011. Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP 18. Polskie Forum Psychologiczne, 1 (16), 7-28.
Oleś, Piotr. 2011. Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: PWN.
Olsson, Craig A. et.al. 2003. Adolescent resilience: a concept analysis. Journal of Adolescence, 26, 1-11.
Pajor, Kazimierz. 1992. Rola archetypu w analitycznej psychologii C. G. Junga. Poznań: Posnaniae.
Pennebaker, James W. 2000. The effects of traumatic disclosure on physical and mental health: The values of writing and talking about upsetting events. W: Posttraumatic stress intervention: Challenges, issues, and perspectives, red. John M. Violanti, Douglas Paton i Christine Dunning, 97-114. Springfield: Charles C Thomas Publisher.
Radlińska, Helena. 1935. Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Radlińska, Helena. 1961. Pedagogika społeczna. W: Pisma Pedagogiczne, t. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Radlińska, Helena. 1964. Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. W: Pisma Pedagogiczne, t. 3. Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich.
Radlińska, Helena. 1979. Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Riesman, Cathrine K. 1990. Strategic uses of narrative in the presentation of self and illness: A reserch note. Social Science & Medicine, 30(11), 1195-1200.
Rutter, Michael. 1987. Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57 (3), 316-367.
Skibińska, Ewa M. 2006. Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne. Warszawa: Wydawnictwo ITE PIB.
Straś-Romanowska, Maria. 2005. Zmiana pozycji narracyjnej podmiotu jako przejaw jego rozwoju. Analiza biograficzna wybranych postaci literackich. W: Polifonia osobowości, red. Elżbieta Chmielnicka-Kuter i Małgorzata Puchalska-Wasyl, 89-108. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Theiss, Wiesław. 1984. Radlińska. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Theiss, Wiesław. 1999. Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
Waller, Margaret A. 2001. Resilience Ecosystemic Context: Evolution of the Concept. American Journal of Ortopsychiatry, 71, 290-297.
White, Michael i David Epston. 1990. Narrative Means to Therapeutic Ends. New York: W. W. Norton.
Witkowski, Lech et al. 2014. Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Warszawa: Wydawnictwo Impuls.
