Kult Nemezis w starożytnym Rzymie

  • Helena Karczewska UKSW, Warszawa
Słowa kluczowe: Nemezis, kult, igrzyska rzymskie

Abstrakt

In ancient Rome Nemesis, primarily known as a goddess of revenge, was also worshiped as a deity of indignation and punishment. She directed the affairs of men, decided about human happiness and misery, and guarded the law. The cult of Nemesis can be traced back to the fifth century BC Greece, however, it was particularly vivid in Rome, especially at the time of the Empire, when it occupied a special place in Roman religion. Literary sources, as well as iconographic representations present Nemesis as a guardian of the law and order of the state. Nemesis in ancient Rome was primarily a patron of games held in amphitheaters. She became the main object of worship among gladiators and venatores. One of the most interesting representations is, however, an effigy of Nemesis trampling over a lying human body, which became an important element of imperial propaganda, especially during the reigns of Trajan and Hadrian.

Bibliografia

Ammianus Marcelinus, Dzieje rzymskie, tłum. I. Lewandowski, t. 1, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.

Apulejusz, Metamorfozy albo złoty osioł, w: Tenże, Metamorfozy albo Złoty osioł. Apologia czyli w obronie własnej. Księga o magii, tłum. J. Sękowski, Wyd. Prószyński i S-ka,Warszawa 1999, s. 27-227.

Artemidori Daldiani Onirocriticon libri V, rec. R. A. Pack, Lipsiae 1963.

Arystoteles, Etyka eudemejska, w: Tenże, Etyka wielka. Etyka eudemejska, tłum. W. Wróblewski, Wyd. PWN, Warszawa 1977, s. 131-281.

Arystoteles, Etyka Wielka w: Tenże, Etyka wielka. Etyka eudemejska, tłum. W. Wróblewski, Wyd. PWN, Warszawa 1977, s. 3-127.

C. Plini Secundi Naturalis historiae libri XXXVII, ed. C. Mayhoff, vol. 2, Lipsiae 1909.

C. Plini Secundi Naturalis historiae libri XXXVII, ed. C. Mayhoff, vol. 4, Lipsiae 1897.

Callimachus, Hymnus in Cererem, w: Tenże, Hymni et epigrammata, ed. R. Pfeiffer, vol. 2, Oxonii [b.r.].

Cassii Dionis Cocceiani Historiarum Romanorum quae supersunt, ed. U. P. Boissevain, vol. 1, Berolini 1895.

Cassii Dionis Cocceiani Historiarum Romanorum quae supersunt, ed. U. P. Boissevain, vol. 2, Berolini 1898.

Commodianus, Instructiones, w: Tenże, Les instructions de Commodien, ed. J. Durel, Paris 1912.

Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, w: Tenże, Rozmowy tuskulańskie. O starości. O przyjaźni. O wróżbiarstwie, tłum. J. Śmigaj, Wyd. PWN, Warszawa 2010, s. 9-215.

Eurypides, Fenicjanki, w: Tenże, Tragedie, tłum. J. Łanowski, t. 3, Wyd. PIW, Warszawa 1980, s. 323-401.

Eurypides, Orestes, w: Tenże, Tragedie, tłum. J. Łanowski, t. 2, Wyd. PIW, Warszawa 1972, s. 381-468.

Herodot, Dzieje, tłum. S. Hammer, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1959.

Hezjod, Narodziny bogów (Theogonia), w: Tenże, Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza, tłum. J. Łanowski, Wyd. Prószyński i S-ka,Warszawa 1999, s. 33-58.

Hezjod, Prace i dni, w: Tenże, Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza, tłum. J. Łanowski, Wyd. Prószyński i S-ka,Warszawa 1999, s. 61-82.

Homer, Iliada, tłum. K. Jeżewska, Wyd. Prószyński i S-ka,Warszawa 2005.

Joannis Malalae Chronographia, ed. L. Dindorfii, Bonnae 1831.

Juliusz Kapitolinus, Maksymus i Balbinus, w: Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty od Hadriana do Numeriana, tłum. H. Szelest, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1966, s. 299-310.

Katullus, Poezje wszystkie, tłum. G. Franczak, Wyd. Homini, Kraków 2013.

M. Valerii Martialis Epigrammation libri, rec. W. Hehaeus, Leipzig 1976.

Marek Terencjusz Warron, O gospodarstwie rolnym, tłum. I. Mikołajczyk, Wyd. Ossolineum, Wrocław 1991.

Martyrium Pionii, w: H. Musurillo, The Acts of the Christian Martyrs, Oxford 1972.

Mesomedes, Hymnus in Nemesin, w: D. Yeld, Musique de la Grèce antiqua, Saint Michel de Provence 1978, [b.s.].

Nonnus, Dionysiaca, w: Nonni Panopolitani Dionysiacorum libri XLVIII, rec. A. Koechly, vol. 2, Lipsiae 1858.

Owidiusz, Metamorfozy, tłum. A. Kamieńska, Wyd. Ossolineum, Wrocław 1995.

Owidiusz, Przemiany, tłum. B. Kiciński, Wyd. Ossolineum, Wrocław 1953.

P. Ovidi Nasonis Tristia, ed. J. B. Hall, Lipsiae 1995.

Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie. U stóp boga Apollona, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, H. Podbielski, Wyd. Ossolineum, Wrocław 1989.

Pauzaniasz, Wędrówki po Helladzie. W świątyni i w micie, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wyd. Ossolineum, Wrocław 2005.

Pindar, Ody zwycięskie, tłum. M. Brożek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.

Platon, Prawa, tłum. M. Maykowska, Wyd. PWN, Warszawa 1960.

Sofokles, Elektra, w: Tenże, Trzy dramaty, tłum. N. Chadzinikolau, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2008, s.206-300.

Vergilius, Ciris, w: Appendix Vergiliana, rec. W. V. Clausen, Oxonii 1966.

Opracowania:

Chuvin P., Ostatni poganie, Wyd. Czytelnik, Warszawa 2008.

Hornum M.B., Nemesis, the Roman State and the Games, Leiden 1993.

Hornum M. B., Nemesis Trampling the Enemy: A Previously Unrecognized Example, w: Studies in Honor of Brunilde Sismondo Ridgway, ed. K. J. Hartwick, Philadelphia 1998, s. 131-138.

Słowniki:

Winniczuk L. (red.), Mały słownik kultury antycznej, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.

Liddell H.G. (red.), Liddell and Scott’s Greek-English Lexikon, Oxford 2007 (reprint z 1909 r.).

Abramowiczówna Z. (red.), Słownik grecko-polski, t. 3, Wyd. PWN, Warszawa 1962.

Opublikowane
2020-01-01
Dział
Z problematyki historycznej