Arcybiskup Antoni Baraniak jako członek Episkopatu Polski, cz. I (1951-1967)
Abstrakt
Artykuł opisuję rolę abp. Antoniego Baraniaka w Episkopacie Polski w okresie komunistycznej dyktatury. Mimo wielu prac dotyczących historii Kościoła katolickiego w PRL, ciągle brakuje pełnej biografii niezłomnego hierarchy. Podjęta w tym miejscu analiza ma wypełnić ten brak w zakresie jego aktywności wśród polskich biskupów. Metropolita poznański dał się poznać jako wybitna postać w pracach na forum Komisji Głównej oraz Konferencji Plenarnej Episkopatu. Cieszył się pełnym zaufaniem innych hierarchów i kard. Stefana Wyszyńskiego, którego był jednym z najważniejszych współpracowników, szczególnie w latach 1957-1967, gdy był osobistością numer dwa w polskim Episkopacie. Z tego względu otrzymywał najbardziej delikatne i trudne zadania, takie jak przygotowanie Statutu Konferencji Episkopatu Polski czy przewodniczenie komisji ds. wyjaśnienia zarzutów stawianych bp. Czesławowi Kaczmarkowi.
Bibliografia
Źródła
Archiwum Akt Nowych:
AAN UdsW 125/185, Archidiecezja Poznańska I. Ordynariusz arcybiskup Antoni Baraniak.
Archiwum Archidiecezjalne Gnieźnieńskie:
AAG S. Wyszyński Pro Memoria 1957.
AAG S. Wyszyński Pro Memoria 1958.
AAG S. Wyszyński Pro Memoria 1960.
AAG S. Wyszyński Pro Memoria 1962.
AAG S. Wyszyński Pro Memoria 1965.
Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, Sekretariat Prymasa Polski:
AAW SPP 04/12, Komisja Główna Episkopatu Polski 1957.
AAW SPP 04/15, Komisja Główna Episkopatu Polski 1960.
AAW SPP 04/21, Komisja Główna Episkopatu Polski 1966.
AAW SPP 04/23, Komisja Główna Episkopatu Polski 1968.
AAW SPP 04/24, Komisja Główna Episkopatu Polski 1969.
AAW SPP 04/157, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 27 VII 1951.
AAW SPP 04/175, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 25 VI 1957.
AAW SPP 04/200 Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 14 i 15 marca 1962.
AAW SPP 04/212, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski z 4-5 IX 1964.
AAW SPP 04/219, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 XII 1965.
AAW SPP 04/221, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 23 III 1966.
AAW SPP 04/232, Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 15-16 VI 1967.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie:
AIPN 01283/1032, Informacje Departamentu IV MSW i KC PZPR: dane o Kościele katolickim w PRL, 1964 r.
Źródła drukowane
Wyszyński, Stefan. 2017. Pro memoria, t. 1: 1948-1952, oprac. Paweł Skibiński. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, UKSW.
Zakrzewski, Tadeusz Paweł. 2016. Wspomnienia, oprac. Michał Marian Grzybowski. Ciechanów: PWSZ.
Opracowania
Białecki, Konrad. 2012. Klub Inteligencji Katolickiej w Poznaniu w latach 1956-1991. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Białecki, Konrad i Rafał Łatka. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak. Biuletyn IPN, 11, 128-136.
Białecki, Konrad et al. 2017. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977. Poznań-Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Ćwikła, Łukasz. 2013. Przyczynek do antykościelnej działalność ks. Leonarda Świderskiego. Łódzkie Studia Teologiczne, 22, 33-44.
Dudek, Antoni i Ryszard Gryz. 2006. Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989). Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
Gryz, Ryszard. Biskup Czesław Kaczmarek. Biografia (mps w zbiorach autora).
Jędraszewski, Marek. 2009a. Działania aparatu bezpieczeństwa skierowane przeciwko arcybiskupowi Antoniemu Baraniakowi. W: Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956-1970, red. Konrad Białecki, 27-53. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej.
Jędraszewski, Marek. 2009b. Teczki na Baraniaka, t. 1: Świadek. Poznań: Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Wydawnictwo Bonami.
Kazanie J.E. Ks. Arcybiskupa Dr. Antoniego Baraniaka w dniu Ingresu do Katedry Poznańskiej 6.10.1957. 1958. Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej, 10, 506-510.
Kołodziej, Bernard. 2010. Na stolicy poznańskiej – działalność duszpasterska. W: Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, red. Zygmunt Zieliński, 91-129. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kosiński, Stanisław. 1982. Arcybiskup Antoni Baraniak metropolita poznański (1904-1977). W: Chrześcijanie, t. 7, red. Bohdan Bejze, 231-290. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Kucharski, Wojciech. 2018. Wielki nieobecny. Kwestia udziału papieża Pawła VI w obchodach milenijnych w Polsce. W: Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956-1966/1967), red. Bartłomiej Noszczak, 391-411. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Łatka, Rafał. 2013. Czy prymasa Wyszyńskiego możemy określać mianem realisty politycznego? Politeja, 25, 200-212.
Łatka, Rafał. 2018. Prymas Wyszyński wobec rzeczywistości politycznej doby Władysława Gomułki. W: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956-1972, red. Michał Siedziako, Zbigniew Stanuch i Grzegorz Wejman, 47-65. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej.
Napierała, Stanisław. 2006. Arcybiskup Antoni Baraniak jako pasterz diecezji, Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski, 2, 351-357.
Przykucki, Marian. 2006. Arcybiskup Antoni Baraniak. Bohater Kościoła i Ojczyzny w 25. rocznicę śmierci. W: „Beata pacifici”. Listy, wspomnienia, pierwszego metropolity szczecińsko-kamieńskiego, 219-235. Szczecin: Wydawnictwo „Dokument”.
Stefaniak, Janusz. 2010. Czas uwięzienia (1953-1956). W: Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, red. Zygmunt Zieliński, 65-90. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Śledzianowski, Jan. 2008. Ksiądz Czesław Kaczmarek, biskup kielecki, Kielce: Jedność.
Wąsowicz, Jarosław. 2008. Arcybiskup Antoni Baraniak SDB. Wspomnienie w 50. rocznicę objęcia rządów w metropolii poznańskiej. Kronika Wielkopolski, 1, 15-34.
Wąsowicz, Jarosław. 2013. Udział metropolity poznańskiego arcybiskupa Antoniego Baraniaka SDB w obradach Soboru Watykańskiego II. W: Studia Soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II, red. Michał Białkowski, 209-234. Toruń: Oficyna Wydawnicza Finna.
Wąsowicz, Jarosław. 2014. Troska salezjanów o bpa Antoniego Baraniaka SDB w okresie jego internowania w Marszałkach (29 grudnia 1955 r. – 1 kwietnia 1956 r.). Seminare, 1, 157-169.
Wojcieszyk, Elżbieta. 2016. Najtrudniejszy przeciwnik. O Arcybiskupie Antonim Baraniaku (1904-1977). Kronika Miasta Poznania, 1, 188-198.
W służbie Kościoła poznańskiego. Księga pamiątkowa na 70-lecie urodzin arcybiskupa metropolity dr. Antoniego Baraniaka, red. Ludwik Bielarzewski. 1974. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Zamiatała, Dominik. 2010. Kierownik Sekretariatu Prymasa. W: Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, red. Zygmunt Zieliński, 56-63. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zieliński, Zygmunt. 2010. Historyczne ramy życia i działalności arcybiskupa Antoniego Baraniaka. W: Z więzienia na stolicę arcybiskupią. Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, red. Zygmunt Zieliński, 31-46. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
