Praca polskich salezjanów w duszpasterstwie polonijnym na terenie Berlina w latach 1967-2017
Abstrakt
Od roku 1967 w Berlinie Wschodnim duszpasterstwem Polaków zajmował się salezjanin z inspektorii kolońskiej, ks. Georg Broja pochodzący z Górnego Śląska. W 1987 r. do pracy w stolicy NRD wyznaczono salezjanów z inspektorii pilskiej, którzy duszpasterzowali tam do 2003 r. Dzięki zaangażowaniu studenta, ks. Konstantego Goławskiego z inspektorii warszawskiej, w 1981 r. w Berlinie Zachodnim powstało duszpasterstwo dla katolików mówiących po polsku. 1 stycznia 1997 r. zmieniono nazwę na Polską Misję Katolicką. Od 2003 r. czterech salezjanów polskich utrzymuje się z trzech etatów duszpasterskich przyznanych przez Kurię Berlińską. W niedzielę księża obsługują od 4 do 5 tys. wiernych.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie – AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 133/29 k. 93.
Archiwum Domu Salezjańskiego w Przemyślu – ADSwP, Kronika budowy zakładu 1909-1912.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Krakowskiej – ASIK, Teka Józef Omasta, karta personalna (rps).
ASIK, Teka Walenty Kozak.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej – ASIP, Teka Jan Styrna, karta personalna. Wspomnienie pośmiertne o śp. ks. Janie Styrnie. Rumia (mps).
ASIP, Maziarz, Franciszek. 1992. Duszpasterstwo polskie w Berlinie po drugiej wojnie światowej. Berlin (mps).
ASIP, Teka Franciszek Maziarz.
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Warszawskiej – ASIW, Kronika Polskiego Duszpasterstwa Katolickiego w Berlinie 1987-1999. Berlin (mps).
ASIW, Kronika Polskiego Duszpasterstwa Katolickiego w Berlinie 1987-1999, 29 X 1992.
ASIW, Ogłoszenia Duszpasterskie. Polskie Duszpasterstwo Katolickie w Berlinie, t. 1. 1985-1996.
ASIW, Romanowicz, Jan. 1986. Kronika duszpasterstwa polskiego na terenie diecezji Erfurt-Meiningen (1970-1986) (mps).
ASIW, Teka Berlin, G. kard. Sterzinsky do ks. F. Maziarza, Leiter der Filiale in St. Marien, Berlin-Karlshorst, Berlin 19 IX 1995, J-Nr:B/A-516/95; Bp W. Weider do ks. F. Maziarza, Berlin 19 IX 1995.
ASIW, Teka Berlin, Protokół zdawczo-odbiorczy z przekazania Polskiego Duszpasterstwa Katolickiego w Berlinie Zachodnim przez ks. J. Laśkiewicza, ks. H. Paszkowi, Berlin 10 VI 1987, s. 1-4 (mps).
ASIW, Teka Berlin, Sprawozdanie z działalności duszpasterskiej w roku 1987.
ASIW, Teka Berlin, Protokół z wizytacji kanonicznej przeprowadzonej przez ks. inspektora Z. Malinowskiego 10-13 III 1991.
ASIW, Teka Berlin, Statut, 4 I J. Nr B/A-11/95.
ASIW, Teka Berlin, G. kard. Sterzinsky, Dekret na pozwolenie otwarcia domu zakonnego w Berlinie, Berlin 30 III 1994, J. Nr B/E-924/93.
ASIW, Teka Henryk Paszek, karta personalna.
ASIW, Teka Jan Laśkiewicz, karta personalna.
ASIW, Teka Wspomnienia pośmiertne. Walenty Waloszek. 1967. Wspomnienie pośmiertne o ks. Józefie Omaście. Bamberg (mps).
Archiwum Salezjańskie Inspektorii Wrocławskiej – ASIWr, Teka Józef Komar, karta personalna.
Arviv der Salesianer Don Bosco Műnchen – Teka Georg Broja (Wspomnienie pośmiertne).
Bieńkowski, Jan. 1988. Wspomnienie pośmiertne o śp. ks. Janie Laśkiewiczu. Warszawa (mps).
Bischofliches Ordinariat Berlin An den Delegaten für die Polen in Deutschland Msgr. S. Leciejewski. Berlin 24 II 1981 (zbiór prywatny ks. Goławskiego).
Bp Sz. Wesoły do p. R. Günther. Roma 31 XII 1981 (zbiór prywatny ks. Goławskiego).
Gatz, Franz. 1994. Geschichte des Kirchlichen Lebens in der Minderheit, t. 3: Katoliken in der Minderheit. Freiburg: Verlag Herder.
Kant, Bronisław. 2005. Polscy Salezjanie na misjach. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Klawikowski, Zenon. 1997. Ksiądz Franciszek Maziarz (Wspomnienie pośmiertne). Piła (mps).
Kosiński, Stanisław. 1976. Dzieje polskich salezjanów wśród emigracji w latach 1893-1975. W: Idąc tedy nauczajcie. Sto lat misji salezjańskich, red. Stefan Pruś, 102-120. Kraków-Łódź: Towarzystwo Salezjańskie.
Kosiński, Stanisław. 1996. Kozak Walenty SDB (1870-1954), przełożony, proboszcz. W: Słownik biograficzny katowickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. Mieczysław Pater, 197-198. Katowice: Księgarnia św. Jacka w Katowicach.
Ks. H. Paszek do ks. Z. Malinowskiego, Berlin 4 X 1995.
Ks. inspektor W. Szulczyński do ks. K. Goławskiego, Łódź 8 X 1981.
Ks. K. Goławski do bp. Sz. Wesołego. Berlin 4 VIII 1981 (zbiór prywatny ks. K. Goławskiego).
Ks. W. Szulczyński do ks. S. Leciejewskiego, Łódź 4 II 1982 (zbiór prywatny ks. K. Goławskiego).
Księga Jubileuszowa duszpasterstwa polskiego w Niemczech, red. Franciszek Mrowiec i Kazimierz Kosicki. 1995. Würzburg: Polnisches Oberseelsorgrabt in der Bundearepublik Deutschland.
List Parafialny 25 lat Polskiej Misji Katolickiej w Berlinie, red. Marek Wyszomierski. 2007. Berlin: Polskie Duszpasterstwo Katolickie.
Marcisz, Beata. 1996. Duszpasterstwo polskie w Berlinie w XIX i XX wieku. W: Migracja i migracje jako doświadczenie europejskie na przykładzie niemieckich metropolii w XIX i XX wieku. Polacy w Zagłębiu Ruhry i Berlinie, red. Dietlef Briesen i Zbigniew Fras, 95-103. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Niesporek, Józef. 2006. Ośrodek duszpasterski Lipsk. W: Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-1989, red. Sabina Bober i Stanisław Budyn, 279284. Lublin-Hanower: Liber Duo.
Notatka ks. K. Goławskiego z rozmowy z ks. Tanzmannem, referentem pastoralnym Berlina Zachodniego. Berlin 4 VIII 1981 (zbiór prywatny ks. Goławskiego).
Pawlik, Jerzy. 2006. Opieka duszpasterska nad pracownikami kontraktowymi w NRD. W: Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-2005, red. Sabina Bober i Stanisław Budyn, 59-70. Lublin-Hanower: Liber Duo.
Pietrzykowski, Jan. 2007. Salezjanie w Polsce 1945-1989. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Relacja pisemna ks. K. Goławskiego, Warszawa 20 I 2012.
Relacja ustna ks. K. Goławskiego, Warszawa 20 I 2012.
Relacja pisemna ks. M. Wyszomierskiego. Żyrardów 2 III 2012.
Relacja pisemna ks. J. Pajewskiego, Karden 12 VIII 2015 (w posiadaniu autora).
Romanowicz, Marian. 1986. Kronika duszpasterstwa polskiego na terenie diecezji Erfurt-Meiningen 1970-1986.
Szulczyński, Andrzej. 1999. Dziesięć lat Polskiego Duszpasterstwa Katolickiego w Berlinie (1982-1992). W: 10 lat Polskiego Duszpasterstwa w Berlinie, red. Andrzej Szulczyński, 7-25. Berlin: Wydawnictwo Słowo.
Zamiatała, Dominik. 2009. Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, t. 1: Problematyka organizacyjno-pastoralna. Kielce: Jedność.
Zamiatała, Dominik. 2012. Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, t. 2: Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989.Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Zbiory prywatne ks. Konstantego Goławskiego, Warszawa 2012.
Ziobro, Aleksander. 1954. Wspomnienie pośmiertne o śp. Walentym Kozaku. Pogrzebień (mps).
Żurek, Henryk. 2005. Polska Misja Katolicka. Berlin. W: Duszpasterstwo polskojęzyczne w Niemczech 1945-1989, red. Sabina Bober i Stanisław Budyn, 96-110.
Lublin-Hanower: Liber Duo.
