Dzieła sztuki – dokumenty średniowiecznej historii cysterskiego opactwa w lądzie: patena mieszka III, oratorium św. Jakuba Apostoła i rozbudowa klasztoru po połowie xiv w., kielich Kazimierza Wielkiego, stauroteka-pacyfikał.

Janusz Maciej Nowiński

Janusz Maciej Nowiński SDB https://orcid.org/0000-0001-9486-961X

Słowa kluczowe: człowiek, odpowiedzialność, prawda, wolność, odpowiedzialne rodzicielstwo

Abstrakt

Artykuł dotyczy zagadnienia odpowiedzialnego rodzicielstwa rozpatrywanego w etyczno- -moralnym kontekście wolności i prawdy. Poczucie odpowiedzialności jest ściśle związane z prawdą o człowieku i z jego wolnością. Chodzi o prawdę obiektywną, odczytywaną w sumieniu. Prawda o ludzkiej wolności warunkuje odpowiedzialność, która jest odpowiedzią Bogu na Jego dar powołania. Istota odpowiedzialnego rodzicielstwa zawiera się w łącznym ujęciu poszczególnych jego aspektów, z których jako szczególnie istotny jawi się właściwie rozumiany aspekt religijny, stanowiący niejako sprawdzian poprawności odniesienia do pozostałych.

Bibliografia

Białłowicz-Krygierowa, Zofia. 1957. Malowidła ścienne z XIV wieku w dawnym opactwie cysterskim w Lądzie nad Wartą. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Canivez, Josephus Maria. 1933. Statuta Capitulorum Generalium Ordinis Cister- ciensis ab anno 1116 ad annum 1768, t. 1. Louvain: b.w.

Dolczewski, Zygmunt. 2000. Spis złotników poznańskich od XV do XVIII wieku wg Tadeusza Nożyńskiego. Materiały do dziejów złotnictwa poznańskiego opracował Zygmunt Dolczewski. Kronika Miasta Poznania, 1, 7-35.

Dudziński, Paweł. 2012. Fryz heraldyczny w zespole klasztornym w Lądzie nad Wartą - próba analizy historycznej i heraldycznej. Ląd: Zakład Poligraficzny H. Górowski. Ginter, Tomasz. 2008. Działalność fundacyjna księcia Mieszka III Starego. Kraków: Societas Vistulana.

Jurek, Tomasz. 2000. Dokumenty fundacyjne opactwa w Lądzie. Roczniki Histo¬ryczne, 64, 7-53.

Kozłowska-Budkowa, Zofia. 1936. Bogufał III. w: Polski Słownik Biograficzny, t. 2, 199-200. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Łojko, Jerzy. 1977. Fryz heraldyczny w kaplicy klasztornej św. Jakuba w Lądzie nad Wartą. Studia Żródłoznawcze, 22, 123-150.

Łużyniecka, Ewa. 2015. Badania architektoniczne średniowiecznego klasztoru w Lądzie. W: Lenda medii aevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania, red. Janusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, 10-31. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Łużyniecka, Ewa. 2020. Z dziejów budowy dawnego opactwa cysterskiego w Lą¬dzie - najnowsze badania architektoniczne elewacji wschodniej klauzury. Saeculum Christianum, 1, 56-72.

Łużyniecka, Ewa. 2021. Dawne opactwo cysterskie w Lądzie. Badania architekto¬niczne elewacji południowej i północnej budynku klauzury z 2021 roku, t. 1 (maszynopis). Wrocław.

Michałowski, Roman. 1994. Kościół św. Mikołaja we wczesnopiastowskich ośrod¬kach rezydencjonalnych. W: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 6, red. Stefan K. Kuczyński, 63-74. Warszawa: DiG.

Miedziak, Witold. 2015. Czternastowieczna dekoracja rzeźbiarska klasztoru cy¬stersów w Lądzie. W: Lenda medii aevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania, red. Janusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, 42-61. Ląd-Poznań-Warsza- wa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Matyaszczyk, Dorota. 2015. Czy Kazimierz Wielki ufundował tzw. kielich kaliski dla opactwa cystersów w Lądzie? W: Lenda medii aevi. Średniowieczne za¬bytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania, red. Janusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, 108-124. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Mrozowski, Przemysław. 2005. Sztuka jako narzędzie władzy królewskiej w Polsce. W: Dzieło sztuki: źródło ikonograficzne, czy coś więcej? Materiały sympozjum XVIII Powszechnego Zjazdu Historyków w Krakowie, 15-18 września 2004, red. Marcin Fabiański, 67-78. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Mrozowski, Przemysław. 2015. Wątki polityczne i dworskie w programie malowi¬deł ściennych oratorium św. Jakuba Apostoła w klasztorze cysterskim w Lą¬dzie. W: Lenda medii aevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania, red. Janusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, 88-106. Ląd-Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Mrozowski, Przemysław i Janusz Nowiński. 2014. Prezentacja w Zamku Królew¬skim w Warszawie Tkaniny herbowej z Lądu z XIII w. oraz tkanin deko¬rujących relikwie głów Towarzyszek św. Urszuli, Biuletyn Historii Sztuki, 2, 303-310.

Mrozowski, Przemysław i Janusz Nowiński. 2015. Tkanina herbowa z Lądu i ze¬spół trzynastowiecznych tkanin dekorujących relikwie Undecim Milium Vir- ginum w ołtarzu św. Urszuli w Lądzie. W: Lenda medii aevi. Średniowieczne zabytki dawnego opactwa w Lądzie - nowe odkrycia, najnowsze badania, red. Janusz Nowiński przy współpracy Przemysława Mrozowskiego, 64-87. Ląd- Poznań-Warszawa: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.

Nitecki, Piotr. 1992. Biskupi Kościoła w Polsce. Słownika biograficzny. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.

Noell, Brian. 2005. Origins and Evolution of the Polish Cistercian Monastery of Ląd: The Evidence of Beinecke MS.883. Revue Mabillon, 16, 113-131.

Nowiński, Janusz. 2010. Relikwie Undecim Milium Virginum w pocysterskim ko¬ściele w Lądzie nad Wartą i dedykowany im ołtarz-relikwiarz Św. Urszuli. Seminare, 28, 253-272.

Nowiński, Janusz. 2012. „Metafizyczne piorunochrony” - depozyty złożone w ku¬lach hełmów wież kościoła opactwa w Lądzie nad Wartą w 1720 roku. Semi- nare, 31, 259-278.

Nowiński, Janusz. 2014a. „Tabula memorialis z Lądu” - oryginalny przykład pa¬mięci o zmarłych i dokumentacji historii w cysterskim opactwie w 1. połowie XVIII w. Seminare, 3, 205-218.

Nowiński, Janusz. 2014b. Cystersi propagatorami kultu relikwii Świętej Urszu¬li i jej Towarzyszek (Undecim Milium Virginum) - wybrane przykłady. W: Dziedzictwo kulturowe cystersów, red. Ewy Łużyniecka i Anny Galar, 125-133. Wrocław: Wydawnictwo TART.

Nowiński, Janusz. 2016. Ars cisterciensis. Kościół cysterski w średniowieczu - wypo-sażenie i wystrój. Warszawa: New Media Concept.

Regulska, Grażyna. 2015. Gotyckie złotnictwo w Polsce, t. 1-2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Rocznik Wielkopolski 1878, Rocznik Wielkopolski 1192-1309. Wydał August Bie- lowski, 1-42. W: Monumenta Poloniae historica. Lwów: Akademia Umiejęt¬ności w Krakowie.

Skarby epoki Piastów. W siedemsetną rocznicę koronacji Władysława Łokietka 1320-2020. Katalog wystawy. 2020. Kraków: Zamek Królewski na Wawelu.

Skubiszewski, Piotr. 1962. Patena kaliska, Rocznik Historii Sztuki, 158-215.

Wietesko, Leszek. 2009. Historyczne konteksty monarszych fundacji w Wielkopolsce do początku XIII wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Zakrzewski, Stanisław. 1906. Analecta cisterciensia. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności.

Ziomek Justyna. 2012. Wystrój malarski kaplicy św. Jakuba Większego w opactwie cystersów w Lądzie nad Wartą. Cistercium Mater Nostra, 155-177.