Rozumienie i potrzeba chrześcijańskiego wychowania moralnego w kontekście kryzysu moralnego Europy
Słowa kluczowe:
pedagogika chrześcijańska, Jezus Chrystus, personalizm, wychowanie moralne, kształtowanie sumienia, manipulacja, europejska tożsamość
Abstrakt
Kryzys europejskiej cywilizacji objawia się w kryzysie człowieczeństwa, kryzysie sumienia, w prawnie usankcjonowanym przekreśleniu życia. Dodatkowo wielu kompromituje chrześcijaństwo brakiem zastosowania zasad moralnych w codziennym życiu. Warto więc podjąć spór o wartości fundamentalne, na których wznoszony jest gmach struktury społeczeństwa i jego kulturowy firmament.
Kształtowanie dojrzałych postaw ludzkich i chrześcijańskich stanowi współcześnie wielkie wyzwanie. Aby temu procesowi podołać, należy ukazać istotę chrześcijańskiej pedagogii, wskazać na fundamentalną rolę sumienia w wychowaniu oraz dostrzec poważne zagrożenie ukryte w manipulacji. Powyższe zagadnienia, w skrótowej oczywiście formie, stanowią strukturę tego artykułu.
Bibliografia
Benedykt XVI. 2006. Misja Kościoła w dziedzinie wychowania. Przemówienie do I grupy biskupów. L’Osservatore Romano, 2, 29.
Benedykt XVI. 2007. Encyklika o nadziei chrześcijańskiej „Spe salvi”.
Benedykt XVI. 2008. List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie wychowania. L’Osservatore Romano, 4, 4-6.
Biessonow, Boris Nikolaevič. 1976. Burżuazyjna propaganda manipulacyjna, tłum. A. Kurinia. Warszawa: Książka i Wiedza.
Binkowski, Johannes. 1970. Mit den Massenmedienleben. Möglichkeit und Grenzen der Manipulation. Schweinfurt: VerlagNeuesForum.
Dziekoński, Stanisław. 2000. Wychowanie w nauczaniu Kościoła od XIX w. do So-boru Watykańskiego II. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Franciszek. 2015. Rachunek sumienia. Przemówienie do członków Kurii Rzymskiej (22 XII 2014). L’Osservatore Romano, 1, 38-43.
Gadacz, Tadeusz. 1993.Wychowanie jako spotkanie osób. W: Człowiek – wycho-wanie – kultura, red. Franciszek Adamski, 109-221. Kraków: WAM.
Góralczyk, Paweł. 1994. Prawo moralne a sumienie w encyklice „Veritatis splendor”. Studia Theologica Varsaviensia, 1,39-50.
Guardini, Romano. 1991. Bóg daleki – Bóg bliski, tłum. Jan Koźbiał. Poznań: W Drodze.
Guardini, Romano. 1996. Zjawisko sumienia, tłum. Tadeusz Gadacz. Znak, 7, 13-28.
Gubała, Wacław. 1989. Wychowanie moralne młodzieży. W: Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, 201-211. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Horowski, Jarosław. 2015. Wychowanie moralne według pedagogiki neotomistycz-nej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Jan Paweł II. 1980. Przemówienie Ojca Świętego podczas 169. Konferencji Plenar-nej Episkopatu Polski w Częstochowie 5 VI 1979. W: W pielgrzymce do ziemi oj-czystej, red. Zenon Modzelewski, 96-105. Paryż: Edition Du Dialogue.
Jan Paweł II. 1983a. Chrystus jest całą prawdą człowieka (31 VIII 1983). L’Osservatore Romano, 7-8,23.
Jan Paweł II. 1983b. Podstawa etyki chrześcijańskiej: związek pomiędzy prawdą i wolnością (13 VI 1983). L’Osservatore Romano, 7-8, 20.
Jan Paweł II. 1983c. Stosunek pomiędzy prawem moralnym i wolnością. Audiencja generalna z 27 VII 1983. L’Osservatore Romano, 7-8, 3.
Jan Paweł II. 1991. Homilia w czasie Mszy Świętej w Olsztynie 6 VI 1991. L’Osservatore Romano, 6, 67.
Jan Paweł II. 1994a. List do rodzin „Gratissimam sane”.
Jan Paweł II. 1994b. Przekroczyć próg nadziei. Lublin: KUL.
Jan Paweł II. 1997. Przemówienie do osób konsekrowanych, Częstochowa 4 VI 1997. W: Jan Paweł II, V Pielgrzymka do Ojczyzny, 85-88. Sandomierz: Wydawnic-two Diecezjalne.
Jan Paweł II. 1998. Odnowa człowieka i społeczeństwa dokonuje się za sprawą odnowy sumień (14 II 1998). L’Osservatore Romano, 3, 2.
Jan Paweł II. 1999a. Przemówienie do rektorów wyższych uczelni w Toruniu 7 VI 1999. W: Jan Paweł II. Polska 1999. Przemówienia i homilie, 58-60. Marki-Struga: Michalineum.
Jan Paweł II. 1999b. Przemówienie w Parlamencie Polskiej Rzeczypospolitej. War-szawa 1 VI 1999 r. W: Jan Paweł II. Polska 1999. Przemówienia i homilie, 110. Marki-Struga: Michalineum.
Jan Paweł II. 1993. Encyklika o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła „Veritatis splendor”.
Katechizm Kościoła Katolickiego. 1994. Poznań: Pallottinum.
Kongregacja ds. Duchowieństwa. 1998. Dyrektorium ogólne o katechizacji. Poznań: Pallottinum.
Kossecki, Józef. 1984a. Granice manipulacji. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Kossecki, Józef. 1984b. Jak sterować społeczeństwem. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Krąpiec, Mieczysław Albert. 1986. Człowiek i prawo naturalne. Lublin: KUL.
Kunowski, Stefan. 1982. Wychowanie moralne jako istotny element wychowania chrześcijańskiego. W: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. Franciszek Adamski, 86-98. Kraków: WAM.
Lepa, Adam. 1985. Katecheza i świat stereotypów. Katecheta, 1, 3-12.
Lepa, Adam. 1992. Manipulowanie człowiekiem jako problem współczesnej pedago-gii. Ethos, 1, 77-87.
Majka, Józef. 1993. Wychowanie personalistyczne – wychowaniem integralnym. W: Człowiek – wychowanie – kultura, red. Franciszek Adamski, 41-55. Kraków: WAM.
Misiaszek, Kazimierz. 1993. Wychowanie chrześcijańskie w świetle Katechizmu Kościoła Katolickiego. Chrześcijanin w Świecie, 4, 88-101.
Nagórny, Janusz. 1995. Teologia moralna jako eklezjalna nauka wiary w świetle „Veritatis splendor”. W: Jan Paweł II. Veritatis splendor. Tekst i komentarze, red. Adam Szostek, 275-294. Lublin: KUL.
Nossol, Alfons. 2001. Wychowanie religijne jako wyzwanie dla współczesnej Euro-py. W: Wychowanie religijne u progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa, red. Radosław Chałupniak i Jerzy Kostorz,19-24. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersy-tetu Opolskiego.
Nowak, Marian. 1993. Wychowanie w personalizmie. Chrześcijanin w Świecie, 4, 59-64.
Olejnik, Stanisław. 1988. Dar – Wezwanie – Odpowiedź, t. 3: Wartościowanie mo-ralne, Prawo, Sumienie, Dobro, Zło. Warszawa: ATK.
Orczyk, Adam. 2001. Wychowanie moralne jako podstawowy wymiar katechezy z perspektywy pedagogiki i katechetyki. Katecheta, 10, 3-12.
Ratzinger, Joseph. 1999. Granice dialogu, tłum. Magdalena Mijalska. Kraków: Wy-dawnictwo M.
Ratzinger, Joseph. 2001. Czas przemian w Europie, tłum. Magdalena Mijalska. Kra-ków: Wydawnictwo M.
Schiller, Herbert Irving. 1976. Sternicy świadomości, tłum. Urszula Szczepańczyk. Kraków: RSW Prasa-Książka-Ruch.
Schnackenburg, Rudolf. 1983. Nauka moralna w Nowym Testamencie, tłum. Fran-ciszek Dylewski. Warszawa: Pax.
Sobór Watykański II. 2002. Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissi-mum educationis”.
Szczęsny, Jerzy. 1981. Raport o stanie komunikacji społecznej. Ład, 18.
Szpet, Jan. 1999. Dydaktyka katechezy. Poznań: Uniwersytet im. A. Mickiewicza.
Szulczewski, Michał. 1982. Informacja i współdziałanie. Warszawa: Książka i Wie-dza.
Tischner, Józef. 1997. Jak żyć? Wrocław: Wydawnictwo Tum.
Verhack, Ignace. 1992. Wychowywać, czyli wzbudzać poznanie własnego istnienia. Communio, 3, 12-24.
Verlinde, Joseph Marie. 2004.Chrześcijaństwo wiosną Europy, tłum. Agnieszka Kuryś. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Warzeszak, Stanisław. 2008. Etyka odpowiedzialności za życie. Warszawa: Wy-dawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Witek, Stanisław. 1974. Teologia moralna fundamentalna. Lublin: KUL.
Zega, Włodzimierz. 1997. Jan Paweł II naucza. Nie lękajcie się prawdy. Kraków-Ząbki: Wydawnictwo M, Apostolicum.
Zimny, Jan. 2016. Zasady chrześcijańskiego wychowania. Dostęp: 20.09.2016.http://www.pedkat.pl/index.php/255-ks-zimny-jan-zasady-chrzescijanskiego-wychowania.
Benedykt XVI. 2007. Encyklika o nadziei chrześcijańskiej „Spe salvi”.
Benedykt XVI. 2008. List do diecezji rzymskiej o pilnej potrzebie wychowania. L’Osservatore Romano, 4, 4-6.
Biessonow, Boris Nikolaevič. 1976. Burżuazyjna propaganda manipulacyjna, tłum. A. Kurinia. Warszawa: Książka i Wiedza.
Binkowski, Johannes. 1970. Mit den Massenmedienleben. Möglichkeit und Grenzen der Manipulation. Schweinfurt: VerlagNeuesForum.
Dziekoński, Stanisław. 2000. Wychowanie w nauczaniu Kościoła od XIX w. do So-boru Watykańskiego II. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Franciszek. 2015. Rachunek sumienia. Przemówienie do członków Kurii Rzymskiej (22 XII 2014). L’Osservatore Romano, 1, 38-43.
Gadacz, Tadeusz. 1993.Wychowanie jako spotkanie osób. W: Człowiek – wycho-wanie – kultura, red. Franciszek Adamski, 109-221. Kraków: WAM.
Góralczyk, Paweł. 1994. Prawo moralne a sumienie w encyklice „Veritatis splendor”. Studia Theologica Varsaviensia, 1,39-50.
Guardini, Romano. 1991. Bóg daleki – Bóg bliski, tłum. Jan Koźbiał. Poznań: W Drodze.
Guardini, Romano. 1996. Zjawisko sumienia, tłum. Tadeusz Gadacz. Znak, 7, 13-28.
Gubała, Wacław. 1989. Wychowanie moralne młodzieży. W: Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, 201-211. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Horowski, Jarosław. 2015. Wychowanie moralne według pedagogiki neotomistycz-nej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Jan Paweł II. 1980. Przemówienie Ojca Świętego podczas 169. Konferencji Plenar-nej Episkopatu Polski w Częstochowie 5 VI 1979. W: W pielgrzymce do ziemi oj-czystej, red. Zenon Modzelewski, 96-105. Paryż: Edition Du Dialogue.
Jan Paweł II. 1983a. Chrystus jest całą prawdą człowieka (31 VIII 1983). L’Osservatore Romano, 7-8,23.
Jan Paweł II. 1983b. Podstawa etyki chrześcijańskiej: związek pomiędzy prawdą i wolnością (13 VI 1983). L’Osservatore Romano, 7-8, 20.
Jan Paweł II. 1983c. Stosunek pomiędzy prawem moralnym i wolnością. Audiencja generalna z 27 VII 1983. L’Osservatore Romano, 7-8, 3.
Jan Paweł II. 1991. Homilia w czasie Mszy Świętej w Olsztynie 6 VI 1991. L’Osservatore Romano, 6, 67.
Jan Paweł II. 1994a. List do rodzin „Gratissimam sane”.
Jan Paweł II. 1994b. Przekroczyć próg nadziei. Lublin: KUL.
Jan Paweł II. 1997. Przemówienie do osób konsekrowanych, Częstochowa 4 VI 1997. W: Jan Paweł II, V Pielgrzymka do Ojczyzny, 85-88. Sandomierz: Wydawnic-two Diecezjalne.
Jan Paweł II. 1998. Odnowa człowieka i społeczeństwa dokonuje się za sprawą odnowy sumień (14 II 1998). L’Osservatore Romano, 3, 2.
Jan Paweł II. 1999a. Przemówienie do rektorów wyższych uczelni w Toruniu 7 VI 1999. W: Jan Paweł II. Polska 1999. Przemówienia i homilie, 58-60. Marki-Struga: Michalineum.
Jan Paweł II. 1999b. Przemówienie w Parlamencie Polskiej Rzeczypospolitej. War-szawa 1 VI 1999 r. W: Jan Paweł II. Polska 1999. Przemówienia i homilie, 110. Marki-Struga: Michalineum.
Jan Paweł II. 1993. Encyklika o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła „Veritatis splendor”.
Katechizm Kościoła Katolickiego. 1994. Poznań: Pallottinum.
Kongregacja ds. Duchowieństwa. 1998. Dyrektorium ogólne o katechizacji. Poznań: Pallottinum.
Kossecki, Józef. 1984a. Granice manipulacji. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Kossecki, Józef. 1984b. Jak sterować społeczeństwem. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Krąpiec, Mieczysław Albert. 1986. Człowiek i prawo naturalne. Lublin: KUL.
Kunowski, Stefan. 1982. Wychowanie moralne jako istotny element wychowania chrześcijańskiego. W: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej, red. Franciszek Adamski, 86-98. Kraków: WAM.
Lepa, Adam. 1985. Katecheza i świat stereotypów. Katecheta, 1, 3-12.
Lepa, Adam. 1992. Manipulowanie człowiekiem jako problem współczesnej pedago-gii. Ethos, 1, 77-87.
Majka, Józef. 1993. Wychowanie personalistyczne – wychowaniem integralnym. W: Człowiek – wychowanie – kultura, red. Franciszek Adamski, 41-55. Kraków: WAM.
Misiaszek, Kazimierz. 1993. Wychowanie chrześcijańskie w świetle Katechizmu Kościoła Katolickiego. Chrześcijanin w Świecie, 4, 88-101.
Nagórny, Janusz. 1995. Teologia moralna jako eklezjalna nauka wiary w świetle „Veritatis splendor”. W: Jan Paweł II. Veritatis splendor. Tekst i komentarze, red. Adam Szostek, 275-294. Lublin: KUL.
Nossol, Alfons. 2001. Wychowanie religijne jako wyzwanie dla współczesnej Euro-py. W: Wychowanie religijne u progu trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa, red. Radosław Chałupniak i Jerzy Kostorz,19-24. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersy-tetu Opolskiego.
Nowak, Marian. 1993. Wychowanie w personalizmie. Chrześcijanin w Świecie, 4, 59-64.
Olejnik, Stanisław. 1988. Dar – Wezwanie – Odpowiedź, t. 3: Wartościowanie mo-ralne, Prawo, Sumienie, Dobro, Zło. Warszawa: ATK.
Orczyk, Adam. 2001. Wychowanie moralne jako podstawowy wymiar katechezy z perspektywy pedagogiki i katechetyki. Katecheta, 10, 3-12.
Ratzinger, Joseph. 1999. Granice dialogu, tłum. Magdalena Mijalska. Kraków: Wy-dawnictwo M.
Ratzinger, Joseph. 2001. Czas przemian w Europie, tłum. Magdalena Mijalska. Kra-ków: Wydawnictwo M.
Schiller, Herbert Irving. 1976. Sternicy świadomości, tłum. Urszula Szczepańczyk. Kraków: RSW Prasa-Książka-Ruch.
Schnackenburg, Rudolf. 1983. Nauka moralna w Nowym Testamencie, tłum. Fran-ciszek Dylewski. Warszawa: Pax.
Sobór Watykański II. 2002. Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissi-mum educationis”.
Szczęsny, Jerzy. 1981. Raport o stanie komunikacji społecznej. Ład, 18.
Szpet, Jan. 1999. Dydaktyka katechezy. Poznań: Uniwersytet im. A. Mickiewicza.
Szulczewski, Michał. 1982. Informacja i współdziałanie. Warszawa: Książka i Wie-dza.
Tischner, Józef. 1997. Jak żyć? Wrocław: Wydawnictwo Tum.
Verhack, Ignace. 1992. Wychowywać, czyli wzbudzać poznanie własnego istnienia. Communio, 3, 12-24.
Verlinde, Joseph Marie. 2004.Chrześcijaństwo wiosną Europy, tłum. Agnieszka Kuryś. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Warzeszak, Stanisław. 2008. Etyka odpowiedzialności za życie. Warszawa: Wy-dawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Witek, Stanisław. 1974. Teologia moralna fundamentalna. Lublin: KUL.
Zega, Włodzimierz. 1997. Jan Paweł II naucza. Nie lękajcie się prawdy. Kraków-Ząbki: Wydawnictwo M, Apostolicum.
Zimny, Jan. 2016. Zasady chrześcijańskiego wychowania. Dostęp: 20.09.2016.http://www.pedkat.pl/index.php/255-ks-zimny-jan-zasady-chrzescijanskiego-wychowania.
Opublikowane
2017-03-31
Dział
Z problematyki teologicznej
