Mazurków Chopina i Szymanowskiego rezonans w twórczości następców. Wybrane przykłady
Abstrakt
Artykuł podejmuje próbę możliwie szerokiego i różnorodnego spojrzenia na twórczość mazurkową kompozytorów polskich od Żeleńskiego do Kilara, zrodzonej z impulsu, który wyszedł od dwóch największych twórców tego gatunku w historii muzyki – Chopina i Szymanowskiego. Posłużył temu subiektywny wybór trzydziestu jeden utworów fortepianowych z przedziału czasowego 1880-2006, zawierający przykłady z muzyki artystycznej. Twórczość użytkowa i, z niewielkimi wyjątkami, również salonowa, została pominięta. Autor skupia się na zagadnieniach harmoniki i melodyki, które – jego zdaniem – są w stanie najpełniej ukazać obecność przetworzonych elementów pochodzenia ludowego oraz wzajemne relacje sfery wpływów i inspiracji w stosunku do tendencji indywidualnych i nowatorskich. Utwory zostały podzielone na pięć grup: (1) mazurki inspirowane idiomem chopinowskim i/lub o cechach użytkowo-salonowych, (2) mazurki inspirowane idiomem góralskim, (3) mazurki o inspiracjach płynących z dwóch różnych źródeł, (4) mazurki zdradzające oddziaływanie inspiracji przeszłości na indywidualny warsztat kompozytorski, (5) mazurki z dominującymi cechami autorskiego warsztatu kompozytorskiego.
Bibliografia
Brożek Anna. 2007. Mazurki Romana Maciejewskiego. Typologia form. W: Muzyka fortepianowa XIV, Prace specjalne 74, red. Janusz Krassowski et al., 53–68. Gdańsk: AM im. St. Moniuszki.
Brożek Anna. 2010. Roman Maciejewski jako twórca i wykonawca muzyki fortepianowej. W: Roman Maciejewski – twórca charyzmatyczny, red. Jagna Dankowska, Janina Tatarska, Anna Brożek. 129–138. Poznań–Warszawa: AM im. I. J. Paderewskiego, UMFC.
Brożek Anna. 2014. Obraz duszy polskiej w mazurkach Romana Maciejewskiego. Warszawa–Lublin: Polihymnia.
Chybiński Adolf. 1925. „Mazurki K. Szymanowskiego”. Muzyka (1): 12–15.
Ciołko Mariusz. 2013. Roman Maciejewski – kompozytor wciąż odkrywany. Stu-dium solowej twórczości fortepianowej. Lublin: Polihymnia.
Dahlig Piotr. 2007. Cykliczność Mazurków op. 50 Karola Szymanowskiego. W: Ka-rol Szymanowski w perspektywie kultury muzycznej przeszłości i współczesności, Studia pod redakcją Z. Skowrona, 135–149. Kraków: Musica Iagellonica.
Dahlig-Turek Ewa. 2006. „Rytmy polskie” w muzyce XVI–XIX w. Studium mo-rfologiczne. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Domańska Joanna. 2002. Mazurki opus 50 Karola Szymanowskiego. Katowice:
AM im. K. Szymanowskiego.
Feicht Hieronim. 1937. „Nad trumną Karola Szymanowskiego”. Muzyka Polska (5): 219–224.
Łopatka Anna. 2007. Mazurki op. 50. Od powstania do rezonansu. W: Dzieło muzyczne – dzieło sztuki. Analiza hermeneutyczna i recepcja dzieła muzycznego. Analiza integralna i filozofia sztuki, red. Alicja Gronau-Osińska, 111–145. Warszawa: Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina.
Łukaszewski Marcin T. 2012. „Mazurki Mariana Sawy w kontekście polskich mazurków fortepianowych”. Musica Sacra Nova (5): 280–312.
Łukaszewski Marcin T. 2012. Twórczość fortepianowa Mariana Sawy. Warszawa–Skierdy: Towarzystwo im. Mariana Sawy.
Nowak Anna. 2003. Tradycja mazurka fortepianowego w muzyce polskiej I poł. XX wieku. W: Język, system, styl, forma w muzyce cz. VI i VII, red. Violetta Przech, 203–216. Bydgoszcz: AM im. F. Nowowiejskiego.
Nowak Anna. 2004. Glosa do dziejów mazurka fortepianowego w muzyce polskiej drugiej połowy XX wieku. W: Muzyka fortepianowa XIII, red. Janusz Krassowski et al., 296–302. Gdańsk: AM im. St. Moniuszki.
Nowak Anna. 2008. Rezonans „chopinowskiej idei muzyki europejskiej” w twórczości fortepianowej Karola Szymanowskiego i jego następców. W: Dzieło muzyczne i jego rezonans (4), Prace Zbiorowe nr 26, red. Anna Nowak, 75–83. Bydgoszcz: AM im. F. Nowowiejskiego.
Nowak Anna. 2009. Konteksty ideowo-artystyczne i biograficzne Mazurków na fortepian Romana Maciejewskiego. W: Dzieło muzyczne i jego konteksty (5), Prace Zbiorowe nr 29, red. Anna Nowak, 107–119. Bydgoszcz: AM im. F. Nowo-wiejskiego.
Nowak Anna. 2010. Funkcje rytmów mazurkowych w polskich mazurkach forte-pianowych. W: Dzieło muzyczne i jego funkcje (6), Prace Zbiorowe nr 30, red. Anna Nowak, 93–103. Bydgoszcz: AM im. F. Nowowiejskiego.
Nowak Anna. 2010. Mazurki na fortepian Romana Maciejewskiego. O organizacji wewnętrznej dzieła. W: Roman Maciejewski – twórca charyzmatyczny, red. Jagna Dankowska, Janina Tatarska, Anna Brożek, 139–149. Poznań–Warszawa: AM im. I. J. Paderewskiego, UMFC.
Nowak Anna. 2010. Mazurki na fortepian Romana Maciejewskiego. W poszu-kiwaniu indywidualności dzieła muzycznego. W: Analiza dzieła muzycznego. Historia. Theoria. Praxis, T. 1, red. Anna Granat-Janki et al., 151–161. Wrocław: AM im. K. Lipińskiego.
Nowak Anna. 2013. Mazurek fortepianowy w muzyce polskiej XX wieku. Kraków–Bydgoszcz: Musica Iagellonica, AM im. F. Nowowiejskiego.
Rajs Katarzyna. 2007. Mazurek nr 7 Romana Maciejewskiego. Wizja kompozytora i jej dźwiękowa realizacja w autorskiej interpretacji dzieła. W: Dzieło muzyczne jako fenomen dźwiękowy (3), Prace Zbiorowe nr 24, red. Anna Nowak, 133–139. Bydgoszcz: AM im. F. Nowowiejskiego.
Rajs Katarzyna. 2011. Chopinowski idiom mazurkowy w fortepianowych mazurkach Romana Maciejewskiego: wybrane aspekty poetyki muzycznej. Bydgoszcz: AM im. F. Nowowiejskiego.
Tomaszewski Mieczysław. 1998. Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans. Poznań:
Wydawnictwo Podsiadlik–Raniowski i spółka.
Wieczorek Marlena. 2008. Roman Maciejewski. Kompozytor pokolenia zgubionego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Zieliński Tadeusz A. 1956. „Podstawowe zagadnienia harmoniki mazurków Szyma-nowskiego”. Muzyka I (3): 135–145.
Zieliński Tadeusz A. 1960. Mazurki Szymanowskiego. W: Z życia i twórczości Karola Szymanowskiego, red. Józef M. Chomiński, 117–151. Kraków: PWM.
Zieliński Tadeusz A. 1960. Rytmika Mazurków Szymanowskiego w zestawieniu z Mazurkami Chopina. W: F. F. Chopin, Prace Instytutu Muzykologii UW, T. 2., red. Zofia Lissa, Andrzej Chodkowski, 269–280. Warszawa: Instytut Muzykologii UW.
Zieliński Tadeusz A. 1964. Sonorystyka harmoniczna w trzecim okresie twórczości Szymanowskiego. W: Karol Szymanowski. Księga Sesji Naukowej poświęconej twórczości Karola Szymanowskiego. Warszawa 23–28 marca 1962, red. Zofia Lissa, 345–362. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
