Ekofilozoficzna interpretacja pozytywizmu

  • Anita Ganowicz-Bączyk Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Słowa kluczowe: antropocentryzm, pozytywizm, utylitaryzm, kryzys ekologiczny, August Comte

Abstrakt

Za zasadniczą przyczynę współczesnego kryzysu ekologicznego uznaje się konsekwentną realizację dominującego od Nowożytności postulatu postępu naukowo-technicznego ludzkości. Wielu myślicieli promowało tę ideę, zaś ich stanowiska wpłynęły na kształt współczesnej cywilizacji. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje August Comte, inicjator pozytywizmu. W artykule podjęta zostaje próba odtworzenia pozytywistycznych zapatrywań na miejsce człowieka w przyrodzie oraz poddania ich dyskusji. Przeprowadzone zostają dociekania w celu wyjaśnienia, w jakim stopniu pozytywizm przełożył się na pogłębienie poczucia alienacji człowieka z przyrody. Decydujące dla rozważanej problematyki znaczenie ma fakt, że stanowisko pozytywistyczne jest silnie antropocentryczne, co przejawia się głównie w kontynuowaniu nowożytnych, Baconowskich zaleceń podporządkowywania przyrody potrzebom człowieka. Pozytywizm rozwinął ponadto metodę naukową w kierunku, który z jednej strony przyczynił się do ogromnego skoku cywilizacyjnego ludzkości, ale z drugiej – okazał się dla relacji człowieka z przyrodą głęboko kryzysogenny.

Bibliografia

Bacon, Francis. 1955. Novum Organum, tłum. Jan Wikarjak, Warszawa: PWN.

Bonenberg, Marek. 2006. Tęsknota za Olduvai. Artykuły i eseje ekofilozoficzne. Kraków: Zielone Brygady.

Brennan, Andrew i Lo Yeuk-Sze. 2017. Environmental Ethics. Dostęp: 09.06.2017. https://plato.stanford.edu/entries/ethics-environmental/.

Comte, August. 1961. Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, tłum. Wanda Wojciechowska. Warszawa: PWN.

Comte, August. 2001. Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, tłum. J. K. Kęty: ANTYK.

Grzesiuk, Kalina. 2014. Powstanie i ewolucja modelu homo economicus. Roczniki Ekonomii i Zarządzania, 6(2), 253-288.

Jaroszyński, Piotr. 2017. Filozofia nauki. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii. Dostęp: 2017-05-24. http://www.ptta.pl/pef/pdf/f/filozofian.pdf.

Pawłowski, Artur i Lucjan Pawłowski. 2008. Zrównoważony rozwój we współczesnej cywilizacji. Część 1: Środowisko a zrównoważony rozwój. Problemy Ekorozwoju, 3(1), 53-65.

Heller, Michał i Józef Życiński. 2011. Epistemologiczne aspekty związków filozofii z nauką. W: Michał Heller i Józef Życiński. Pasja wiedzy. Między nauką a filozofią, 206-218. Kraków: Petrus.

Kohak, Erazim. 2000. The Green Halo: A Bird's-eye View of Ecological Ethics. Chicago and La Salle: Open Court.

Lorenz, Konrad. 1973. Die acht Todsünden der zivilisierten Menschheit. München: Piper Verlag.

Łepko, Zbigniew. 1998. Spór o testament Bacona. Studia Philosophiae Christianae, 34(2), 53-74.

Mill, John Stuart. 2005. Utylitaryzm, tłum. Maria Ossowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Poskrobko, Bazyli. 1998. Zarządzanie środowiskiem. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

Rogall, Holger. 2010. Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, tłum. Joanna Gilewicz. Poznań: Zysk i S-ka.

Siemek, Marek. 1989. „Nauka” i „naukowość” jako ideologiczne kategorie filozofii. W: Nauka Społeczeństwo, red. Helena Kozakiewicz, Edmund Mokrzycki i Marek J. Siemek, 13-29. Warszawa: PWN.

Siemek, Marek. 2017. Pozytywizm, czyli filozofia przeciw filozofii. Dostęp: 24.05.2017. http://hegel-marks.pl/downloads/teksty-siemek30.pdf.

Singer, Peter. 2004. Wyzwolenie zwierząt, tłum. Anna Alichniewicz i Anna Szczęsna. Warszawa: PIW.

Skarga, Barbara. 1966. Comte. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Skolimowski, Henryk. 1984. Eco-Ethics as the Foundation of Conservation. The Environmentalist, 4 (Supplement No. 7), 45-51.

Skolimowski, Henryk. 2009-2010. Refleksje na temat nowej epistemologii. Estetyka i Krytyka, 17/18 (2/2009-1/2010), 213-226.

Stępień, Antoni. 2001. Wstęp do filozofii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Sztompka, Piotr. 2002. Socjologia. Kraków: Znak.

Ślipko, Tadeusz i Andrzej Zwoliński. 1999. Rozdroża ekologii. Kraków: WAM.

Ślipko, Tadeusz. 1989. Etyczne motywacje działań ekologicznych. Materiały problemowe, 21(7-8), 98-103.

Ślipko, Tadeusz. 1992. Człowiek elementem przyrody ze stanowiska inkluzjonizmu i ekskluzjonizmu. W: Humanizm ekologiczny, t. 1: Jakiej filozofii potrzebuje ekologia: ochrona przyrody a ochrona człowieka, red. Lucjan Pawłowski i Stanisław Zięba, 9-17. Lublin: Politechnika Lubelska.

Żukowska, Helena. 1996. Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska naturalnego na przykładzie Województwa Lubelskiego. Lublin: UMCS.

Opublikowane
2018-04-21
Dział
Z problematyki filozoficznej